Ratunku! Moje dziecko bije, kopie i drapie
Agresywne zachowania małych dzieci rzadko skutkują poważnymi obrażeniami. Ważne jest jednak, aby dorośli właściwie na nie reagowali.
Większość dzieci przechodzi fazę bicia, kopania i drapania około 2 r.ż. Zwykle zaczyna się ona w okolicach pierwszych urodzin, a pierwszymi ofiarami z reguły są rodzice. W tym wieku maluch dąży do samodzielności i bardzo wyraźnie komunikuje swoje zachcianki. Szczególnie te, których mu nie wolno realizować. Wtedy zacznie testować narzucane mu granice, sprawdzając, czy rodzice mówią poważnie. Kiedy usłyszy, że czegoś mu nie wolno, najprawdopodobniej rzuci się w złości na ziemię i zacznie płakać. Gdy zauważy, że taka scena nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, bez namysłu rzuci się z pazurami na rodzica. Najprawdopodobniej gwałtowna reakcja dorosłego go zdezorientuje i aby odzyskać kontrolę nad sytuacją, spróbuje raz jeszcze. Do podobnych sytuacji dojdzie jeszcze wiele razy w przedszkolu. Dzieci uciekają się do takich zachowań, kiedy dana sytuacja przerasta ich umiejętności społeczne. Atakują, gdy chcą się pobawić zabawką, która właśnie znajduje się w rękach innego dziecka. Biją, kiedy trudno im wyczekać na swoją kolej. To odpowiedni moment, aby nauczyć malucha, że nie wolno nikomu sprawiać bólu.
Co zrobić, kiedy dziecko napada na kolegę?
- Przerwij bójkę i zapewnij dzieciom bezpieczeństwo
Pierwszą i zarazem najważniejszą rzeczą jest rozdzielenie dzieci. Należy przerwać starcie i zapewnić im bezpieczeństwo. Jeżeli znowu spróbują się bić, można wysłać je do osobnych pomieszczeń. - Pociesz zarówno ofiarę jak i napastnika
Nie ma znaczenia, kto zaczął. Oboje zmagają się z poczuciem krzywdy, smutkiem, bólem i chęcią odwetu. Na wyrażenie swojej dezaprobaty przyjdzie jeszcze pora. Na początku silne emocje, które między nimi iskrzą, utrudniają obiektywną ocenę sytuacji i zrozumienie tego, co naprawdę się wydarzyło. Najlepszą rzeczą, którą może teraz zrobić dorosły, jest złagodzenie negatywnych emocji. Czasami wystarczy po prostu zostać z dzieckiem do czasu aż się uspokoi. - Wyznacz granice
Gdy emocje opadną, warto przypomnieć obowiązujące zasady. Wyznaczenie granic daje dzieciom poczucie bezpieczeństwa. Dzięki nim wiedzą, co jest dobre, a co złe i potrafią wyciągnąć wnioski na przyszłość. Należy wyjaśnić dzieciom, dlaczego nie zgadzacie się z takim zachowaniem: „Nie wolno bić, bo to boli. Nie będziemy wam na to pozwalać”. - Wykaż się empatią
Pomóż dziecku postawić się na miejscu tej drugiej osoby. Łatwiej będzie mu wykazać się empatią w stosunku do drugiego dziecka, jeżeli sami okażecie mu cierpliwość i wyrozumiałość. Drugie dziecko także powinno zrozumieć uczucia przeciwnika: „To zrozumiałe, że nie chcesz dzielić się zabawką. Ale tamten chłopiec, widząc jak się cieszysz, też chciał się tak fajnie bawić. Oczywiście nie powinien Ci jej wyrywać. Jeżeli jednak powiesz mu, że może się nią pobawić, gdy ty skończysz albo że się z nim podzielisz, to nie będzie miał powodu, aby się z tobą szarpać.” - Pomóż rozwiązać konflikt
Kiedy każde z dzieci będzie w stanie postawić się na miejscu drugiej osoby i zrozumie, co czuje to drugie, będzie gotowe do rozwiązania konfliktu i pogodzenia się. Dorosły może pomóc nie tylko zrozumieć intencje drugiej osoby, ale także nakłonić winowajcę do przeprosin i naprawienia swojego zachowania. - Naucz konsekwencji
„Jeżeli będziesz bić inne dzieci, będziesz musiała bawić się sama. Nie mogę pozwolić na to, aby komuś stała się krzywda. Poza tym inne dzieci nie zechcą się z Tobą bawić, jeżeli będziesz sprawiała im ból.”. Dzięki naturalnym konsekwencjom dzieci uczą się łączyć swoje działania ze skutkami. - Wyciągnijcie wnioski na przyszłość
Warto nauczyć dziecko wyciągania wniosków z każdej sytuacji. Zastanówcie się wspólnie z maluchem, czego nauczył się z tego konfliktu. Przed jakim wyzwaniem stanął? Jakiej umiejętności mu zabrakło? Jak może zachować się lepiej następnym razem?
Większość rodziców nieustannie zastanawia się nad tym, co wyrośnie z ich dziecka. Czasami agresywne zachowania malucha może obudzić w rodzicach przykre doświadczenia z przeszłości, a to z kolei może przeszkodzić w skutecznym rozwiązaniu konfliktu tu i teraz. Jedni przypominają sobie, jak dokuczali im koledzy, inni mają wyrzuty sumienia, że się kiedyś nad kimś znęcali. Rodzice, którzy w dzieciństwie padali ofiarą agresji ze strony innych dzieci, często mają problem z wyznaczeniem dziecku granic. Oczywiście należy się cieszyć, że nasze dziecko potrafi bronić swoich interesów, ale nie można pochwalać jego skłonności do agresji wobec rówieśników. W pierwszych latach życia pomagamy maluchowi nauczyć się nie tylko odróżniania dobra od zła, ale również empatii oraz samokontroli. Dlatego tak ważne jest, aby nauczyć dziecko, że agresja nie jest rozwiązaniem problemów.
