Jak nauczyć dziecko godzić się z porażką?
Umiejętność godzenia się z porażką jest dla małych dzieci wyjątkowo trudna. Zazwyczaj są one tak pochłonięte chęcią wygranej, że zupełnie nie dostrzegają tego, że te same zasady obowiązują wszystkich uczestników gry. Dorośli rozumieją emocjonalne reakcje dzieci na przegraną. Ważne jest jednak, aby wyciągnąć z niej lekcje na przyszłość.
Dzieci poniżej 4 r.ż. są bardzo skupione na sobie. Nie są świadome własnych ograniczeń i nierównych szans na wygraną. Podczas gier zespołowych, zazwyczaj skupiają się na konkretnej czynności jak rzucanie kostką czy bieganie za piłką. Rozumienie skomplikowanych zasad gry jest dla nich zbyt trudne. Jednak w okolicach 4. lub 5. urodzin zaczynają dostrzegać, że nie są tak samo sprawne jak reszta zawodników i przegrana nabiera dla nich całkiem nowego znaczenia. Kończąc 5-6 lat, dzieci zadają sobie coraz więcej pytań: „Kto jest szybszy? Kto jest silniejszy?”. Mają coraz większą świadomość dzielących je różnic. Trudno pogodzić się z przegraną, ponieważ wygrana świadczy o pokonaniu swoich słabości. Zwycięstwo jest najlepszym dowodem na to, że jest się najlepszym. Małe dzieci mają tendencję do zaprzeczania wygranej innego dziecka: „Oszukiwaliście, to my wygraliśmy”. Kiedy dostrzegają, że już dłużej nie da walczyć z rzeczywistością, wybuchają płaczem lub złoszczą się na zwycięzców.
Gry zespołowe są doskonałą okazją do tego, aby nauczyć dziecko mierzenia się z rozczarowaniem i gniewem na samego siebie. Dzięki zachowaniu rozsądnej postawy, można pomóc maluchowi godnie znieść porażkę i wyciągnąć z niej wnioski na przyszłość.
Jak nauczyć dziecko godzić się z przegraną?
- Stawiaj rozsądne wymagania
Często, kiedy chęć wygranej przyćmiewa satysfakcję z dobrej gry, dzieci uciekają się do łamania zasad. Maluch musi wiedzieć, że kłamstwa i oszustwa nie mogą być sposobem na radzenie sobie z przegraną, a takie zagrywki nie będą tolerowane. - Pomóż dziecku odzyskać nad sobą kontrolę
Trudno jest spojrzeć obiektywnie na daną sytuację, kiedy targają nami silne emocje. Dopóki dziecko jest pod ich wpływem, niczego się nie nauczy. Pociesz i przytul malca. W ten sposób ukoisz jego nerwy i pomożesz mu odzyskać spokój. - Zaakceptuj jego uczucia
Maluch będzie potrzebował pomocy, aby poradzić sobie z uczuciami zniechęcenia i upokorzenia po przegranej. Zdawkowe pocieszanie w stylu „Nie martw się, następnym razem pójdzie ci lepiej” wywoła jeszcze większą złość. Przyjmijcie do wiadomości i zaakceptujcie jego uczucia. Jeżeli wyrzuci z siebie „Jestem do niczego”, możecie odpowiedzieć: „Na pewno jesteś rozczarowany przegraną, bo bardzo się starałeś”. Dzięki takim słowom malec będzie czuł się naprawdę rozumiany, a negatywne emocje w końcu opadną. - Pomóż mu „wyjść z twarzą”
Dzieci muszą nauczyć się godnie przegrywać. Pomóżcie malcowi spojrzeć na porażkę w takim świetle, aby nie zrujnowała jego samooceny: „Nie udało ci się dobiec na czas, ale za to wrzuciłeś wszystkie piłki do kosza i to za pierwszym razem.” - Obiektywnie oceń sytuację
Zapewne pokonanemu dziecku trudno jest dokonać uczciwej oceny sytuacji, dlatego pomóżcie mu obiektywnie spojrzeć na przegraną. „Umiesz wiele rzeczy, tylko niektóre trzeba jeszcze udoskonalić”. - Naucz dziecko patrzeć na wszystko z dystansem
Na początku dziecko będzie bardzo przeżywać porażkę. Kiedyś jednak żal i rozczarowanie miną, dlatego warto mu uświadomić, że silna reakcja na przegraną stopniowo będzie słabnąć. - Dodaj dziecku otuchy
Przegrywanie jest dla dzieci trudne, dlatego dorośli powinni okazać im wsparcie i zapewnić, że wszystko wróci do normy. Warto dodać dziecku otuchy i zachęcić do tego, by nie było dla siebie tak surowe: „Wiem, że trudno jest robić postępy, kiedy jest się zniechęconym. Poczujesz się jednak lepiej, jeśli nie będziesz się tak szybko poddawać.” - Wzmacniaj jego samodzielność
Obecność rodzica w trudnych chwilach jest dla dziecka bardzo ważna. Maluch musi jednak zdawać sobie sprawę z tego, że poradzenie sobie z porażką jest jego zadaniem, a nie rodziców. Rolą rodzica jest tutaj zachęta do samodzielnego stawiania czoła coraz to nowym wyzwaniom. - Rozwiń sportową postawę
Przypomnij dziecku, że w grach zespołowych liczy się przede wszystkim dobra zabawa, a nie wygrana. - Pokaż, że też czasem przegrywasz
Dzieci najlepiej uczą się obserwując dorosłych. Pokaż, że też czasem przegrywasz i potrafisz sobie z tym poradzić. Maluch przekona się, że nie ma nic złego w odnoszeniu porażek i z podniesionym czołem zniesie kolejną przegraną.
Żyjemy w kulturze zorientowanej na rywalizację. Warto jednak nauczyć dziecko czerpania radości nie tyle z samej wygranej, co z dobrej zabawy. Umiejętność przegrywania jest bardzo ważną zdolnością. Maluchom, które opanują tę lekcję we wczesnych latach, łatwiej będzie pogodzić się porażką w dorosłym życiu.
